Α.΄ Περίοδος
Θέμα: «Από τη διαπολιτισμική μάθηση στη διαπολιτισμική επικοινωνία: παιδαγωγικές και διδακτικές διαστάσεις», ενδοσχολικό επιμορφωτικό σεμινάριο 15 ωρών στο πλαίσιο της δράσης 4 «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της σχολικής κοινότητας», του προγράμματος «Εκπαίδευση αλλοδαπών και Παλιννοστούντων μαθητών». 13&14 Ιανουαρίου 2012
Επιμορφώτρια: Βασιλική Παπαδοπούλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Περίληψη
Στο πλαίσιο του σεμιναρίου αυτού θα επιδιωχθεί καταρχάς η συνειδητοποίηση των πολιτισμικών συντεταγμένων, αναφορών και προσδιορισμών της συμπεριφοράς μας μέσα από την επεξεργασία του θέματος «πολιτισμός». Πόσο κατανοούμε στην καθημερινή ζωή και πρακτική μας ότι προσλαμβάνουμε τον κόσμο και ρυθμίζουμε την κίνηση και τη στάση σε αυτόν μέσα κανόνες που είναι πολιτισμικά προσδιορισμένοι; Ένα άλλο θέμα που θα πραγματευθούμε θα είναι το θέμα των πολιτισμικών διαφορών και της ξενικότητας. Αν μάλιστα η ξενικότητα είναι ένα κοινωνικό και πολιτισμικό φαινόμενο με σοβαρές επιδράσεις τότε αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντική είναι η ανάπτυξη στρατηγικών για τη κατάλληλη διαχείριση του μέσα στην καθημερινότητα του σχολείου και της σχολικής τάξης. Η παιδαγωγική διαχείριση της ξενικότητας μέσα στο σχολείο προϋποθέτει την ανάπτυξη της ικανότητας για διαπολιτισμική μάθηση και εν τέλει την ικανότητα διαπολιτισμικής επικοινωνίας.
Στη συνέχεια του σεμιναρίου θα αναφερθούν οι παιδαγωγικές και διδακτικές παράμετροι και διαστάσεις της διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Πώς συνδέεται για παράδειγμα το παιδαγωγικό και διδακτικό αίτημα για διαφοροποίηση της διδασκαλίας με την ικανότητα διαπολιτισμικής επικοινωνίας; ΄Η πώς συσχετίζεται το παιδαγωγικό πρόταγμα για ενταξιακή εκπαίδευση (inclusive education) με την ικανότητα της διαπολιτισμικής επικοινωνίας;
Μελέτες περίπτωσης από τη σχολική ζωή και τη σχολική τάξη θα καταδείξουν τις σχέσεις αυτές, φωτίζοντας μέσα από το πρίσμα της σχολικής πραγματικότητας τη θεωρία
Β.΄Περίοδος
Θέμα: «Προβλήματα συμπεριφοράς και τεχνικές επικοινωνίας στο πολυπολιτισμικό σχολείο», ενδοσχολικό επιμορφωτικό σεμινάριο 15 ωρών στο πλαίσιο της δράσης 4 «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της σχολικής κοινότητας», του προγράμματος «Εκπαίδευση αλλοδαπών και Παλιννοστούντων μαθητών». 10&12 Μαΐου 2012
Επιμορφώτρια: Κωνσταντίνα Διαμαντίδου, Κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, Διδάκτωρ Α.Π.Θ.
Περίληψη
Οι συναισθηματικές πλευρές της μάθησης: βοηθητικές και μη βοηθητικές αλληλεπιδράσεις
Στην εισήγηση αυτή παρουσιάζονται οι ψυχολογικοί παράγοντες που μεσολαβούν στην ανάπτυξη της σχέσης μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή. Η μάθηση και η διδασκαλία προσεγγίζονται ως μια σχέση επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης που αναπόφευκτα περιλαμβάνει την προσωπική εμπλοκή τόσο του δασκάλου όσο και του μαθητή. Αυτό σημαίνει ότι καθένα από τα πρόσωπα που συμμετέχουν στην εμπειρία αυτή, βιώνουν τη σχέση τους με τον άλλο και τη σχέση τους με τη μάθηση με βάση τις προσωπικές ανάγκες και τα προσωπικά τους όρια. Η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης αποδοχής και ασφάλειας στην παιδαγωγική σχέση προβάλλεται ως ένας παράγοντας, που μπορεί να συμβάλλει στο να αναπτυχθούν εμπειρίες θετικής αυτοεκτίμησης και προσωπικής ενθάρρυνσης στο μαθητή, που στη συνέχεια μπορούν να τροφοδοτήσουν το ενδιαφέρον του για περισσότερη εμπλοκή και συμμετοχή. Παράλληλα γίνεται προσπάθεια να αναδειχθούν οι παράμετροι της δυναμικής της σχέσης και της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον μαθητή και στον εκπαιδευτικό. Ειδικότερα, αναλύονται οι προσδοκίες και οι φόβοι που αναπτύσσουν τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί για το ρόλο τους και την έκβαση της σχέσης τους: έρευνες έχουν δείξει ότι συνήθως οι μαθητές προσδοκούν από το δάσκαλο να λειτουργεί ως πηγή γνώσης και σοφίας, να έχει έναν ρόλο προσφοράς και συμπαράστασης, να μπορεί να είναι αντικείμενο θαυμασμού ή φοβούνται μήπως έχει έναν ρόλο δικαστή και μία θέση εξουσίας. Επίσης έχει φανεί ότι οι εκπαιδευτικοί συνήθως προσδοκούν να είναι σε μια θέση που θα μπορούν να μεταδώσουν γνώση και ικανότητες επίτευξης, να προωθήσουν την προσωπική ανάπτυξη και να έχουν μία φιλική στάση προς τους μαθητές, ενώ φοβούνται την απώλεια ελέγχου, την εχθρότητα και την κριτική. Ως εκ τούτου γίνεται φανερό ότι στη σχέση εκπαιδευτικού μαθητή διαμείβονται συναισθήματα που δεν προκαλούνται πάντα άμεσα από την τρέχουσα πραγματικότητα, αλλά το κάθε πρόσωπο εισέρχεται στη σχέση με συναισθήματα που συνδέονται με την προσωπικότητα του και τις εμπειρίες μάθησης που έχει ήδη αποκτήσει, και επηρεάζουν την αλληλεπίδραση που θα αναπτύξουν στο εδώ και τώρα. Η προσοχή, η παρατηρητικότητα, η δεκτικότητα, η αποδοχή, ο αναστοχασμός γύρω από την εμπειρία της σχέσης έχουν αποδειχθεί ως βοηθητικές αλληλεπιδράσεις στην εκπαιδευτική σχέση, ενώ η έλλειψη προσοχής, η υπερβολική ανοχή, οι αντιδράσεις και η άσκηση πίεσης ως μη βοηθητικές.
Τεχνικές επικοινωνίας: βοηθητικές αλληλεπιδράσεις στο σχολείο
Στο σεμινάριο θα παρουσιαστούν σε σύντομη εισήγηση (45-55 λεπτά) οι βασικές αρχές που έχουν διατυπωθεί για τη μελέτη της αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας, με στόχο την εφαρμογή τους μέσα από βιωματικές ασκήσεις που θα προταθούν.
Ειδικότερα, θα παρουσιαστεί το πλαίσιο και η αρχές της κατευθυντικής και μη-κατευθυντικής επικοινωνίας, δίνοντας έμφαση στις αρχές της ενεργητικής ακρόασης και τους σκοπούς που καλύπτει. Η ενεργητική ακρόαση παρουσιάζεται ως μία μέθοδος επικοινωνίας και μη-κατευθυντικής συνέντευξης, που εφαρμόζεται είτε σε ομαδικό είτε σε διαπροσωπικό πλαίσιο, και έχει στόχο την ενίσχυση και τη διευκόλυνση της προσωπικής επαφής, καθώς συμβάλλει στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, στη σαφέστερη κατανόηση του ομιλητή και στην επίλυση και διαχείριση των συγκρούσεων. Η μέθοδος αυτή προέρχεται από το χώρο της συμβουλευτικής ψυχολογίας και χρησιμοποιείται πλέον ευρέως, όχι μόνο στη συμβουλευτική αλλά επίσης και στην εκπαίδευση. Περιλαμβάνει δεξιότητες λεκτικές και μη λεκτικές και επικεντρώνεται εξίσου στον τρόπο που ακούει κάποιος τον συνομιλητή, στον τρόπο που προσπαθεί να τον κατανοήσει, αλλά και στον τρόπο που απευθύνεται, εκφράζεται προς αυτόν.
Οι βασικές αρχές της που είναι η προσοχή και παρατηρητικότητα, η γνησιότητα, η αποδοχή άνευ όρων και η ενσυναίσθηση, θα αποτελέσουν το στόχο των βιωματικών ασκήσεων του σεμιναρίου. Με τη συμμετοχή τους σ? αυτές οι εκπαιδευτικοί καλούνται να εξασκήσουν δεξιότητες στο ρόλο τους ως ακροατές και ως ομιλητές και να αναστοχαστούν στην εμπειρία τους. Η ανάλυση της εμπειρίας των συμμετεχόντων από τις βιωματικές ασκήσεις θα αποτελέσει την αφετηρία για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την εφαρμογή της μεθόδου στη σχέση των εκπαιδευτικών με τους μαθητές τους. Οι αρχές και δεξιότητες της ενεργητικής ακρόασης θεωρούνται ότι συμβάλουν σημαντικά στην ανάπτυξη θετικών αλληλεπιδράσεων στο σχολικό πλαίσιο, προωθώντας ένα κλίμα συνεργασίας, αλληλοσεβασμού, εμπιστοσύνης και αναγνώρισης των ορίων.